รับมือกับภาวะอักเสบของสุนัขด้วย Micronutrients

ภาวะอักเสบเป็นหนึ่งในปัญหาที่ถูกพูดถึงมากที่สุดในช่วงไม่กี่ปีมานี้ โดยการอักเสบนั้นเป็นอาการพื้นฐานของโรคที่ลงท้ายด้วยคำว่า “อักเสบ (-itis)” ซึ่งมีสัดส่วนที่สูงในอาการเจ็บป่วยที่พบในปัจจุบัน

ภาวะอักเสบคืออะไร

โดยทั่วไปแล้ว ภาวะอักเสบที่เกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันมิใช่เรื่องแย่แต่อย่างใด เพราะถือเป็นหนึ่งในวิธีการตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งแปลกปลอมหรือภาวะผิดปกติที่เกิดขึ้น โดยระบบภูมิคุ้มกันจะสร้างปฏิกิริยาการอักเสบเพื่อรับมือกับสิ่งเหล่านั้นไม่ว่าจะเป็นการเกิดบาดแผลหรือการติดเชื้อ ไปจนถึงแบคทีเรียและไวรัส

สัญญาณของภาวะอักเสบที่สำคัญ 5 อย่าง ได้แก่:

1.   รอยแดง

2.   ความร้อน

3.   อาการบวม

4.   ความเจ็บปวด

5.   การสูญเสียการทำงาน

สัญญาณทั้งหมดนี้เป็นการบ่งชี้ว่า ร่างกายกำลังทำงานเพื่อซ่อมแซมเนื้อเยื่อที่เสียหายและขจัดอันตรายที่อาจเกิดขึ้น

โดยภาวะอักเสบจะถือว่ามีความผิดปกติก็ต่อเมื่อเกิดขึ้นอย่างเรื้อรัง หมายความว่า อาการนี้จะถูกมองว่าเป็นปัญหาในระยะยาวหากระบบภูมิคุ้มกันมีการตอบสนองที่ผิดปกติ ในกรณีนี้ ร่างกายมักจะเกิดการอักเสบระดับต่ำอย่างต่อเนื่องวนเวียนซ้ำไปมา จากการที่มีไซโตไคน์ที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบและโปรตีนอื่นสูงเกินระดับ ทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์ในระดับที่เห็นได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์ ภาวะอักเสบต่อเนื่องทำให้เราและสุนัขของเรามีความเสี่ยงสูงขึ้นที่จะเกิดปัญหาสุขภาพขั้นรุนแรง ไล่ตั้งแต่โรคภูมิคุ้มกันในสุนัข (เช่น โรคลำไส้อักเสบ ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน และอื่นๆ) ไปจนถึงปัญหาผิวหนังและขน โรคหัวใจ และโรคข้อกระดูกอักเสบ ซึ่งในหลายๆ กรณี ภาวะอักเสบเรื้อรังเป็นสาเหตุทั่วไปของการแก่ก่อนวัยและอายุขัยที่สั้นลง อันเนื่องมาจากผลกระทบในระดับเซลล์นั่นเอง

สิ่งที่ทำให้เกิดภาวะอักเสบเรื้อรัง

ภาวะอักเสบเรื้อรังในสุนัขอาจเกิดจากสารพิษหรือสิ่งกระตุ้นในสภาพแวดล้อม โรคอ้วน และที่น่าสังเกตที่สุดคือ อาหารการกินที่ไม่ดีต่อสุขภาพ แม้ในโลกปัจจุบัน การควบคุมหรือกำจัดสารที่ทำให้เกิดการอักเสบออกไปจนหมดจะเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก แต่ข่าวดีก็คือ ในทางวิทยาศาสตร์ได้พบความเชื่อมโยงที่ชัดเจนระหว่างสุขภาพระบบย่อยอาหารและภาวะอักเสบ และโภชนาการคือสิ่งที่เราสามารถปรับเปลี่ยนได้อย่างแน่นอน

ในด้านเวชศาสตร์สำหรับทั้งมนุษย์และสัตว์ ก็มีการใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติเพื่อต้านภาวะอักเสบเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ เป็นแนวทางในการจัดการกับภาวะอักเสบเรื้อรัง  ส่วนในอุตสาหกรรมสัตว์ วิทยาศาสตร์สาขานี้มักถูกเรียกว่า ศาสตร์แห่งสารอาหาร-ภูมิคุ้มกัน (immunonutrition) หรือคือการศึกษาว่าสารอาหารเฉพาะอย่างสามารถส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันได้อย่างไรบ้าง

ตัวอย่างเช่น อาหารที่สุนัขของคุณอาจแพ้หรือไวต่อสิ่งกระตุ้นในอาหารนั้นๆ ก็อาจทำให้เกิดการอักเสบได้ เช่นเดียวกับพวกสารสังเคราะห์ สารพิษ และสารเคมีอื่นๆ แต่ในทางกลับกัน ก็มีการเพิ่มส่วนผสมต้านภาวะอักเสบบางประเภทในอาหารสัตว์ เช่น กรดไขมันโอเมกา 3 โพรและพรีไบโอติกส์ และสารอาหารฟังก์ชันอื่นๆ เช่น สารต้านอนุมูลอิสระ เป็นต้น

สัญญาณของภาวะอักเสบเรื้อรังในสุนัขมีอะไรบ้าง

การตอบสนองของภูมิคุ้มกันแบบเรื้อรังในสุนัขอาจปรากฏในรูปของ:

• ไม่มีแรงและอ่อนเพลีย
• ไม่กระตือรือร้นที่จะเดิน เล่น หรือออกกำลังกาย
• ปัญหาเรื่องน้ำหนัก (เช่น สุนัขมีภาวะน้ำหนักเกิน เป็นโรคอ้วน หรือน้ำหนักลดอย่างรวดเร็ว)
• ผิวคัน แตก หรือแห้ง ซึ่งอาจนำไปสู่การติดเชื้อ
• เจ็บปวดและไม่สบายตัว
• เบื่ออาหาร
• อาเจียน ท้องเสีย หรืออาหารไม่ย่อย

ความเชื่อมโยงระหว่างไมโครไบโอมในทางเดินอาหารและภาวะอักเสบ

ไมโครไบโอมในทางเดินอาหารจะได้รับผลกระทบจากสิ่งที่สุนัขทานเข้าไปในทันที เนื่องจากอาหารเป็นเสมือนเชื้อเพลิงสำหรับจุลชีพที่อาศัยอยู่ในระบบย่อยอาหาร

ด้วยเหตุนี้ ความรับผิดชอบของเราในฐานะคนรักสัตว์เลี้ยงก็คือ การให้สารอาหารที่ดีต่อสุขภาพในระยะยาวแก่เพื่อนขนปุยของเรา โดยเฉพาะกับสัตว์เลี้ยงสูงวัย เพราะภาวะอักเสบและการสะสมของภาวะเครียดออกซิเดชันอาจส่งผลกระทบในเชิงลบต่อกระบวนการชรา และอาจทำให้มีภาวะแก่ก่อนวัยอันควร

ดังนั้น การใช้อาหารเป็นตัวป้องกันการแก่ก่อนวัย หรือ “การชราเนื่องจากการอักเสบ (inflammaging)” ดังที่มักเรียกกัน จึงถือเป็นกุญแจสำคัญเพื่อสุขภาพที่ยืนยาวของสุนัข

สำหรับสุนัข แวดวงวิทยาศาสตร์ได้เรียนรู้แล้วว่า ส่วนผสมที่เล็กที่สุดหรือที่เรียกว่าmicronutrient (สารอาหารรอง) มักจะสร้างความแตกต่างได้อย่างยิ่งใหญ่ที่สุด ตัวอย่างหนึ่งของ micronutrient ที่ได้รับความสนใจทั้งจากนักวิทยาศาสตร์และผู้บริโภค คือ โพรและพรีไบโอติกส์สำหรับสัตว์เลี้ยงสูงวัย เมื่อปี 2019 มีการศึกษาในสุนัขบีเกิลวัยชรา เรื่องปฏิกิริยาของไมโครไบโอมต่ออาหารควบคุม เทียบกับอาหารสัตว์ที่เสริมด้วย NVGEN จาก Alltech ที่อุดมด้วยคุณประโยชน์จากพรีไบโอติกส์และส่วนผสมอื่นๆ ที่ช่วยส่งเสริมการทำงานของระบบทางเดินอาหาร

กลุ่มสุนัขที่ได้ทาน NVGEN พบว่ามีแบคทีเรียที่ช่วยให้ระบบย่อยอาหารแข็งแรงมากกว่า ในขณะที่สุนัขกลุ่มที่ได้รับอาหารควบคุม พบว่ามีแบคทีเรียที่เกี่ยวข้องกับอาการอักเสบ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ มากกว่าอีกกลุ่ม

นอกจากนั้นแล้ว สุนัขที่ได้รับอาหารที่มี NVGEN ยังมีระดับซี-รีแอคทีฟ โปรตีน (C-reactive protein) ต่ำลงอย่างมีนัยสำคัญอีกด้วย โดยโปรตีนดังกล่าวนี้ถือเป็นมาตรฐานตัวชี้วัดระดับการอักเสบในร่างกาย แสดงว่าการให้อาหารที่มี NVGEN ส่งผลให้ปริมาณซี-รีแอคทีฟ โปรตีน ลดลงมาอยู่ในระดับปกติ ซึ่งมีส่วนอย่างมากในการช่วยให้สุนัขแก่ตัวลงอย่างแข็งแรงสุขภาพดี!

แผนต้านภาวะอักเสบเพื่อสัตว์เลี้ยงแสนรัก

ภาวะอักเสบเป็นหนึ่งในอาการที่มีลักษณะแอบแฝงที่สุดและพบได้ในปัญหาสุขภาพเรื้อรังต่างๆ มากมายที่เกิดขึ้นกับสัตว์เลี้ยง โดยภาวะอักเสบอาจเริ่มปรากฏให้เห็นได้ตั้งแต่สัตว์เลี้ยงยังอายุน้อย และส่งผลเสียต่อกระบวนการชราเมื่อสัตว์เลี้ยงเข้าสู่วัยชรา

ไลฟ์สไตล์ที่ช่วยต้านการอักเสบซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับสุนัขในทุกช่วงชีวิต มีดังนี้:

• ดูแลจัดการน้ำหนักตัวของสุนัข
• ให้อาหารคุณภาพสูงที่เหมาะกับช่วงวัย
• ออกกำลังกายและทำกิจกรรมอย่างสม่ำเสมอ
• กระตุ้นการทำงานของสมองในระดับที่เหมาะสม (โดยไม่ก่อความเครียดมากเกินควร)
• รักษาและส่งเสริมไมโครไบโอม

สุดท้าย คือ การส่งเสริมให้สัตว์เลี้ยงมีการตอบสนองต่อการอักเสบและมีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงนั้น เริ่มได้ที่ลำไส้ เพราะการดูแลป้องกันระบบทางเดินอาหารด้วยส่วนผสมในอาหารสัตว์ เช่น NVGEN จาก Alltech ถือเป็นก้าวสำคัญในการปรับปรุงอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงให้ดียิ่งขึ้น ซึ่งจะช่วยให้สุนัขแสนรักของเรามีชีวิตที่ยืนยาว