Yeni mikotoksinler: Şimdiye kadar neler biliyoruz?

Mikotoksinler söz konusu olduğunda, çoğu insan aflatoksin, deoksinivalenol (DON) ve zearalenon (ZEN) gibi daha fazla bilinen türlerin farkındadır. Bununla birlikte, araştırmalar ve tespit yöntemleri ilerledikçe, genellikle 'yeni mikotoksinler' hakkında daha fazla bilgi sahibi oluyoruz. Kanıtları her gün artan bu yeni toksinler şu anda ne rutin olarak belirlenmiş, ne de yasal olarak düzenlenmişlerdir. Bununla birlikte, tıpkı daha iyi bilinen diğer mikotoksinler gibi, bu gizli düşmanlar da, doğal bağışıklık, tarımsal gıda sürdürülebilirliği ve genel üretim karlılığında potansiyel sorunlara neden olduğundan, üreticilerin tetikte olması gerekmektedir.

Alltech 37 +^® mikotoksin test laboratuvarları, 2012'de kurulduklarından bu yana, test programlarına sürekli olarak yeni mikotoksinleri ekleyerek toplam tespit edilebilir mikotoksin sayısını 54'e çıkarmıştır. Bu gelişmiş analitik çalışmalar sayesinde, ortaya çıkan mikotoksin kontaminasyonunun gittikçe daha fazla yem örneğinde bulunduğunu görebilmekteyiz. Bu durum, Alltech’in 2020 Avrupa Yaz Hasadı Araştırması’nın sonuçlarında da güçlü şekilde kanıtlanmıştır. 15 ülkeden 270'ten fazla yem ham maddesi örneklerine dayanarak yapılan analizlerde, örneklerin %75'inden fazlasında mikotoksin varlığı saptanmıştır. Örneğin; Danimarka yem örnekleri ayrı şekilde incelendiğinde, gönderilen örneklerin neredeyse %95'inde yeni ortaya çıkan mikotoksinler görülmüştür.

Hayvan yemlerinde ortaya çıkan mikotoksinlerle ilgili artık daha fazla veriye sahip olunmasına rağmen, bu toksin grubunun hayvanların sağlığını ve performansını in vivo olarak nasıl etkilediğini ölçen çalışmalarda hala dikkate değer bir eksiklik bulunmaktadır.

Alltech 37+^® tarafından tespit edilen yedi yeni mikotoksinden beşi Fusarium küfünün metabolitleridir, alternariol Alternaria küfünden gelir ve fomopsin A, Phomopsis mantarının toksik bir metabolitidir.

Fusarium metabolitleri

Beauverisin (BEA)

Laboratuvar ortamındaki incelemeler BEA'nın hem kemirgenler hem de kümes hayvanları için toksik olduğunu bulmasına rağmen, aynı sonuçlar in vivo ortamda gözlenmemiştir. BEA'nın doğal bağışıklık ve farmasötiklerin biyoyararlanımı üzerindeki etkileri, laboratuvar ortamındaki çalışmalarda değerlendirilmiştir ve bazı yazarlar, bu etkiler hakkında daha fazla bilgi edinmek için in vivo çalışmalara daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır. Diğer hayvan türleri için de bu alanda veri eksikliği vardır. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), BEA'ya akut şekilde maruz kalmanın insan sağlığı için bir problem olmadığı sonucuna varmıştır. Bununla birlikte, ilgili in vivo toksisite verilerinin bulunmaması nedeniyle kronik maruziyet ile ilgili hiçbir sonuç çıkarılamamıştır.

Enniatinler A/A1 ve B/B1 (ENN'ler)

Laboratuvar ortamındaki çalışmalarda analiz edildiğinde, ENN'lerin toksik olduğu bulunurken, çoğu in vivo veriler toksisite olmadığını veya düşük toksisiteye işaret ettiğini göstermektedir. BEA'ya benzer şekilde, laboratuvar ortamındaki veriler, farmasötiklerin biyoyararlanımı üzerinde bir miktar etkiye işaret eder, ancak daha geçerli sonuçlar çıkarmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. EFSA, insan sağlığı üzerindeki etkisi söz konusu olduğunda BEA ile aynı sonuca varmıştır- akut maruz kalma bir problem değildir, ancak in vivo toksisite verilerinin eksikliğinden dolayı kronik maruziyetin etkileri henüz tam olarak tanımlanamamaktadır.

Moniliformin (MON) 

Kümes hayvanlarının bu mikotoksinin etkilerine en fazla duyarlı canlılar olduğu görülmüştür. Ancak tüm hayvanlarda, miyokardiyal lezyonlar da dahil olmak üzere en çok hasarı gören organ kalptir. MON'ye maruz kalan hayvanlarda sıklıkla belirtilen diğer durumlar arasında kas zayıflığı, solunum sıkıntısı, yem alımında azalma, vücut ağırlığı artışında düşüş ve bozulmuş bağışıklık fonksiyonu yer almaktadır.

Fusarik asit (FA) 

FA'nın çalışma şekli ve etkileri bakımından çiftlik hayvanları üzerinde yeterince araştırılmadığı iddia edilmektedir. Avrupa Yaz Hasadı Araştırması’nda toplanan 274 numunenin %40'ından fazlasında FA saptanmıştır. Özellikle Güney Avrupa’da bu konuda  güçlü bir mevcudiyet sergilemiştir. Buradan gelen örneklerin %86'sından fazlasının, başta mısır tanesi olmak üzere FA ile kontamine olduğu görülmüştür. Bazı yazarlar, FA'nın DON gibi trikotesenler ile sinerjik olarak hareket edebileceğini öne sürmektedir. 1993 yılında yapılan bir araştırma, FA'nın kümes hayvanları üzerindeki etkisinin düşük olduğunu saptamıştır.

Alternaria metaboliti

Alternariol (AOH) 

Alternaria küfü esas olarak sebzeler, meyveler ve tahıllarda oluşur. Laboratuvar ortamındaki çalışmalar, AOH'nin potansiyel genotoksik etkiler sergilediğini göstermektedir. Bununla birlikte, herhangi bir sonucu doğrulamak için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir. Benzer şekilde, laboratuvar ortamındaki veriler üreme organları ve bağışıklık sistemi üzerinde potansiyel bir etkiyi vurgulamaktadır, ancak daha güçlü sonuçlar elde etmek için daha fazla in vivo veri gereklidir.

Phomopsis metaboliti

Phomopsin A 

Phomopsin A, Phomopsis küfü tarafından üretilen birincil toksik metabolittir ve phomopsis B'den beş kat daha fazla toksik olduğu bulunmuştur. Phomopsis küfü, en çok acı bakla ekinlerinde ve tohumlarında yaygındır ve bu kontamine yemleri yiyen sığır ve koyunlarda lupinoza neden olur. Karaciğer, bu toksinden en çok etkilenen organdır ve fomopsin A'yı bir hepatotoksin olarak etiketlemektedir. Bununla birlikte, böbrekler, böbrek üstü bezleri, rumen ve retikulum gibi diğer organlar da etkilenmektedir. Etkilenen organlarda lezyonların tespiti, phomopsin A'nın neden olduğu bir sorunu düşündürmektedir.

Bilgi boşluğunu kapatmak

Yukarıda bahsedilen mikotoksinler 37 +^® ‘ın şu ana kadar tespit ettiği yedi yeni mikotokin arasında yer almaktadır. Endüstrimizin elinde yeni ortaya çıkan mikotoksinlerle ilgili veri eksiklikleri bulunsa da tespit yöntemlerindeki gelişmeler ve daha ileri araştırmalar, bu toksinlerin nasıl oluştuğu, hayvanlar üzerindeki etkileri ve bu etkilerin potansiyel çözüm yolları hakkında daha derin bir kavrayışa ulaşmamızı sağlayacaktır.