การผลิตอาหารปลาคุณภาพด้วยแหล่งทรัพยากรที่ยั่งยืน

อุตสาหกรรมสัตว์น้ำอยู่ในช่วงขาขึ้น แต่ด้วยข้อจำกัดในการจัดหาปลาป่นและน้ำมันปลา วัตถุดิบทางเลือกเพื่อความยั่งยืนจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น

ต่อไปนี้เป็นบันทึกบทสัมภาษณ์ที่คุณทอม  มาร์ติน (Tom Martin)  สัมภาษณ์รูเบน  กรูท  (Ruben Groot):   

ทอม: เรากำลังอยู่กับคุณรูเบน กรูท นักวิจัยโภชนการอาหารสัตว์น้ำแห่งออลเทค คอปเปนส์ ผู้ซึ่งไม่ได้ศึกษาแค่เพียงคุณภาพอาหารสัตว์ แต่ยังมีส่วนในการวิจัยและพัฒนาที่ศูนย์สัตว์ที่ออลเทค คอปเปนส์อีกด้วย ขอบคุณที่มาเป็นแขกรับเชิญของเรา

รูเบน : ขอบคุณครับ

ทอม: ในฐานะของนักวิจัยโภชนาการอาหารสัตว์น้ำที่ออลเทค คอปเปนส์ คุณมีหน้าที่รับผิดชอบในการคงมาตรฐานคุณภาพอาหารมากกว่า 20 สูตรอาหาร มีความแตกต่างจำเพาะในแต่ละสายพันธุ์สัตว์บ้างหรือไม่ ช่วยเล่าให้เราฟังหน่อยครับ

รูเบน: จริงๆ แล้วนั้นเรามีจำนวนสูตรอาหารมากมาย และไม่ได้เจาะจงในแต่ละสายพันธุ์เท่านั้น แต่มีในเรื่องของความเจาะจงในส่วนของระบบด้วย เราผลิตอาหารปลากว่า 10 ชนิดตามสายพันธุ์ หลักๆ คือปลาเทราท์ ปลาสเตอร์เจียน ปลาดุกและปลาสายพันธุ์อื่นๆ เช่น ปลากระพง และปลา Sea Bream

ดังนั้น เรามีอาหารที่หลากหลายสายพันธุ์ แต่เราก็มีอาหารสำหรับระบบที่ต่างกันอีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น ปลาเทราท์ เลี้ยงในระบบน้ำเวียน (recirculating aquaculture systems - RAS) และด้วยระบบการเลี้ยงที่ต่างกันนี้ ทางเราจึงมีอาหารที่แตกต่างกันไปด้วยนั่นเอง

นอกจากนี้ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ เรายังมีอาหารสัตว์ตามกิจกรรมที่ต่างกันไปอีกด้วย เช่น สำหรับการตกปลา สำหรับบ่อน้ำและสำหรับพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ จะเห็นได้ว่าเรามีผลิตภัณฑ์ที่ค่อนข้างหลากหลายเป็นอย่างมาทอม: เพื่อรักษามาตรฐานคุณภาพให้อยู่ในระดับสูง คุณมีตัวอย่างและงานทดลองอย่างสม่ำเสมอหรือไม่

รูเบน: นั่นเป็นสิ่งสำคัญในการรักษามาตรฐานระดับสูงที่เราต้องมีในอาหารสัตว์ เราทำการทำลองคุณภาพมากมายในส่วนต่างๆ ในโรงงาน เมื่อใดก็ตามที่มีวัตถุดิบใหม่มา การทดลองจะเปนสิ่งแรกที่เกิดขึ้น เราจะพิจารณาทั้งในส่วนของกายภาพว่ามีลักษณะที่ดีหรือไม่ กลิ่นเหมาะสมหรือไม่ เรามีแม้กระทั่งเครื่องอินฟาเรดใหม่เพื่อวิเคราะห์ปริมาณโปรตีน ไขมัน เถ้าและฟอสฟอรัสที่ได้ผลภายในชั่ววินาที นี่เป็นสิ่งที่ช่วยในการรักษามาตรฐานคุณภาพของเราจริงๆ

เรายังทดลองลึกลงไปกว่านั้นอีกด้วย แน่นอนว่าวัตถุดิบเป็นจุดแรกในการทดลอง แต่การควบคุมคุณภาพของผลิตภัณฑ์สุดท้ายก็เป็นสิ่งที่สำคัญมากเช่นกัน ดังนั้นเราจะมีตัวชี้วัดคุณภาพทางกายภาพ เช่น ลักษณะเม็ดอาหารเหมาะสมหรือไม่ แข็งพอหรือไม่ รูปลักษณะถูกต้องไหม ใหญ่ไปหรือเล็กไป และอีกเช่นกัน เราตรวจดูค่าระดับโปรตีน ไขมันด้วย มีการควบคุมคุณภาพด้านอื่นๆ อีกหลายขั้นในโรงงานของเรา

ทอม: สำหรับผู้ที่ไม่ได้อยู่ในอุตสาหกรรมสัตว์น้ำ ช่วยอธิบายหน่อยครับว่าทำไมปลาป่นและน้ำมันปลาถึงไม่ได้เป็นแหล่งทรัพยากรที่ไม่ยั่งยืน

รูเบน: ปลาป่นและน้ำมันปลาทำมาจากปลาตามแหล่งธรรมชาติ ซึ่งยากที่จัดหาเพิ่มได้อีกต่อไป แต่อุตสาหกรรมอาหารปลานั้นเติบโตเร็วมาก ทำให้เกิดข้อจำกัดในการจัดหาแหล่งทรัพยากรทางทะเล

ทอม: ถ้าอย่างนั้น เป็นไปได้ไหมที่จะผลิตอาหารที่มีคุณภาพสูงโดยไม่มีส่วนประกอบเหล่านี้

รูเบน: แน่นอนครับ ย้อนไปเมื่อ 8 ปีที่แล้ว เราเคยพัฒนาอาหารปลาเทราท์ Neo Green ซึ่งไม่มีปลาป่นและน้ำมันปลาเลย ปลาเทราท์เป็นปลาสายพันธุ์ที่กินเนื้อสัตว์อื่นเป็นอาหาร และนับเป็นสายพันธุ์ที่ยากมากในการสร้างสรรค์อาหารที่ไม่มีส่วนประกอบของปลาป่นและน้ำมันปลา แต่เราประสบความสำเร็จในการทำแทนส่วนประกอบเหล่านี้ในขณะที่ยังคงรักษามาตรฐานคุณภาพระดับสูงไว้ได้

ทอม: อย่างที่ผมแนะนำไปตอนแรกว่าคุณเป็นนักโภชนาการอาหารสัตว์น้ำที่ออลเทค คอปเปนส์ ช่วยบอกเราเพิ่มอีกหน่อยได้ไหมครับเกี่ยวกับบทบาทและหน้าที่ของคุณที่ออลเทค คอปเปนส์

รูเบน: แน่นอนว่าหน้าที่รับผิดชอบหลักของผมคือ การคงมาตรฐานระดับสูงของคุณภาพสูตรอาหารไว้ ผมทำงานร่วมกับแผนกอื่นๆ อีกมากมายในบริษัท เช่น แผนกจัดซื้อวัตถุดิบ ผมต้องระวังในเรื่องของตลาดที่เปลี่ยนไป เพื่อให้สามารถปรับสูตรอาหารได้ตรงกับความต้องการตลาด แน่นอนว่าราคาอาหารสัตว์ขึ้นอยู่กับสูตรอาหาร แต่การผลิตอาหารปลาก็ขึ้นอยู่กับการสร้างสูตรอาหารเช่นกัน ดังนั้นจึงต้องมีการสื่อสารอย่างมากระหว่างนักโภชนาการและฝ่ายผลิตเพื่อให้แน่ใจถึงคุณภาพอาหารที่ดีตลอดกระบวนการ

ทอม: คุณช่วยเล่าถึงงานวิจัยที่ดำเนินอยู่ในศูนย์สัตว์น้ำออลเทค คอปเปนส์หน่อยได้ไหมครับ มีประเด็นหรือหัวข้อไหนที่คุณเป็นเจ้าของงานหรือหัวข้ออื่นๆ ที่คุณสามารถเล่าได้บ้างไหมครับ

รูเบน: ในฐานะนักโภชนาการ ผมมีส่วนร่วมในงานวิจัยและพัฒนาที่ออลเทค คอปเปนส์ นี่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ทีดีระหว่างนักวิจัยและนักโภชนาการ เกือบทั้งหมดที่เราทำในงานวิจัยและพัฒนาสามารถต่อยอดไปยังการสร้างสูตรอาหาร ตัวอย่างเช่น เรากำลังทดลองวัตถุดิบใหม่ที่เราจะใช้ในสูตรอาหารและกำลังทำการวิจัยถึงผลข้างเคียงอยู่

ทอม: มีแนวคิดใหม่ๆ ในการพัฒนาอาหารสัตว์ที่สามารถช่วยเกษตรกรฟาร์มสัตว์น้ำให้ไม่ใช้ปลาป่นทั้งกระบวนการเลี้ยงบ้างหรือไม่

รูเบน: การพัฒนาหลักๆ คือการแทนที่ปลาป่นด้วยแหล่งโปรตีนพืช ในกรณีของเรา เราใช้ผลพลอยได้ของผลิตภัณฑ์จากสัตว์บางส่วนเพื่อแทนที่ปลาป่น แต่การพัฒนาบางส่วนได้ใช้ แมลงป่น ซึ่งนับเป็นแหล่งโปรตีนสัตว์ใหม่ เราติดต่อกับผู้ผลิตหลายรายที่ทำโปรตีนจากแบคทีเรีย ซึ่งนับเป็นแหล่งวัตถุดิบทางเลือกใหม่ที่น่าสนใจใช้ทดแทนปลาป่น

ทอม: มีแมลงชนิดไหนบ้างที่แสดงให้เห็นแนวโน้มที่ดี

รูเบน: ตอนนี้นั้นมีการดำเนินงานในส่วนของหนอนแมลงวันลาย เหตุผลที่ใช้ตัวอ่อนเนื่องจากยังไม่มีโครงร่างแข็งภายนอก ปริมาณโปรตีนยังอยู่ในระดับต่ำ ซึ่งปลาเองสามารถใช้ประโยชน์จากโปรตีนส่วนนี้ได้ยาก ทำให้หนอนแมลงวันลายเป็นทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจมาก

ทอม: ระหว่างที่คุณพัฒนาอาหารสัตว์นั้น ได้มีการพิจารณาถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมด้วยหรือไม่

รูเบน: แน่นอนครับ ถ้าให้ผมยกตัวอย่าง ขอพูดถึง ฟอสฟอรัส ฟอสฟอรัสคือแร่ธาตุอย่างหนึ่งที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของปลา แต่ถ้าระดับของฟอสฟอรัสมากเกินไป จะทำให้ปลาไม่สามารถใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดได้ ส่วนที่เกินนั้นจะถูกขับออกลงสภาพแวดล้อม นี่ป็นเรื่องของการหาจุดสมดุล น้อยไปหรือมากไปไม่ได้เป็นผลดี

ทอม: ออลเทค คอปเปนส์รู้จักกันว่าสามารถพัฒนาอาหารปลาไหลได้ ซึ่งผมเข้าใจว่าเป็นความท้าทายทีเดียว อะไรเป็นเหตุผลของความยากในอาหารปลาไหล และออลเทค คอปเปนส์เอาชนะมาได้อย่างไรครับ

รูเบน: ปลาไหลเป็นปลาที่เลือกกินครับ มันตอบสนองเร็วต่อการเปลี่ยนแปลงแม้เพียงเล็กน้อย เราสามารถทำสัญญากับหนึ่งในผู้จัดหาปลาป่นรายหนึ่งที่สามารถควบคุมคุณภาพได้สม่ำเสมอ นั่นเป็นด้านหนึ่งในแง่ของแหล่งวัตถุดิบที่ต้องคงมาตรฐานให้สม่ำเสมอ

นอกจากนี้ เรายังมุ่งเน้นเรื่องคุณภาพอาหารเม็ดที่เราใช้ด้วย เราผลิตอาหารปลาไหลปริมาณเยอะในแต่ละครั้ง ดังนั้นการผลิตแต่ละชุดของเราจะต้องมีคุณภาพมาตรฐานเดียวกัน สิ่งนี้ช่วยเราได้เป็นอย่างมาก

ทอม: อะไรเป็นนวัตกรรมในอุตสาหกรรมสัตว์น้ำที่คุณสนใจตอนนี้

รูเบน: พูดถึงเรื่องของวัตถุดิบ เช่น โปรตีนจากแบคทีเรีย ผมคิดว่าเป็นสิ่งที่น่าสนใจ แต่ผมได้กล่าวไปบ้างแล้วเล็กน้อย สิ่งอื่นที่น่าสนใจสำหรับผมคือการสร้างสูตรอาหาร Net Energy Formulation ซึ่งถือเป็นแนวความคิดที่ค่อนข้างใหม่ในอุตสาหกรรมสัตว์น้ำ แต่มีมานานแล้วในโภชนาการสุกรและสัตว์ปีก แต่ถือเป็นสัญญาณที่มีมากขึ้นในอุตสาหกรรมสัตว์น้ำเช่นกัน

ทอม: คุณรูเบน คุณคิดว่าอะไรเป็นสิ่งที่คุณสนุกที่สุดในสิ่งที่คุณทำ

รูเบน: สิ่งที่ผมสนุกคือ ยังมีสิ่งให้ทำได้อีกมากมายในอุตสาหกรรมสัตว์น้ำ มีหลายสิ่งหลายอย่างที่รอการค้นพบและพัฒนาปรับปรุง มีปลาอีกหลายสายพันธุ์ที่คุณสามารถพัฒนางานได้ เป็นสิ่งที่ยากจริงๆในการทำงาน มีความแตกต่างตลอดเวลา

ทอม: ไม่เคยมีช่วงเวลาที่น่าเบื่อ

รูเบน: ใช่ ไม่เคยมีช่วงเวลาที่น่าเบื่อ

ทอม: และนี่คือคุณรูเบน กรูท นักโภชนาการอาหารสัตว์น้ำที่ออลเทค คอปเปนส์ ขอบคุณมากที่มาอยู่กับเรา

รูเบน: ขอบคุณเช่นกันครับ, ทอม