สุขภาพลําไส้ของสัตว์เลี้ยง: โภชนาการมีผลต่อพฤติกรรมสัตว์เลี้ยงของคุณอย่างไร

หากคุณเคยเลื่อนดูในโซเชียลมีเดีย คุณคงเคยเห็นสัตว์เลี้ยงทําสิ่งที่ไม่น่าเชื่อ! เช่นเดียวกับเรา แต่ละคนที่มีบุคลิกเป็นเอกลักษณ์ซึ่งได้รับอิทธิพลจาก "สมองที่สอง" - หรือระบบประสาทลําไส้ (ENS) ภายในผนังของระบบย่อยอาหาร ในขณะที่กลไกที่ไมโครไบโอมในลําไส้และพฤติกรรมที่มีผลจาก ENS ยังไม่เป็นที่เข้าใจอย่างถ่องแท้ แต่หลักฐานที่เพิ่มขึ้นกําลังเปิดเผยว่าสุขภาพลําไส้มีบทบาทสําคัญต่อสุขภาพจิตใจ การดูแลสุขภาพสมองของสัตว์เลี้ยงเป็นสิ่งใหม่ที่จะมีประโยชน์ต่อสุขภาพของสัตว์เลี้ยงอย่างน่าประหลาดใจ

การสื่อสารกัน (Crosstalk) ระหว่างลําไส้และสมอง

เป็นเวลาหลายสิบปีแล้วที่มีความเชื่อเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างสมองกับลําไส้ไปในทิศทางเดียวกันว่าสมองมีอิทธิพลต่อลําไส้ แต่ไม่ใช่ในทางกลับกัน ตอนนี้เรารู้แล้วว่ามันเป็นเรื่องของการสื่อสารกันในระดับเซลล์ประสาท ต่อมไร้ท่อ และภูมิคุ้มกัน ในขณะที่ระบบประสาท ซึ่งรวมถึงสมอง ประกอบไปด้วยเครือข่ายที่ซับซ้อนซึ่งคอยกำกับและควบคุมร่างกายทั้งหมด หลายวิถีของเครือข่ายประสาทอยู่ภายใต้อิทธิพลของไมโครไบโอมในลําไส้ เนื่องจากสิ่งที่สัตว์กินมีผลอย่างลึกซึ้งต่อองค์ประกอบของจุลินทรีย์ในลําไส้และผลพลอยได้จากการเผาผลาญ อาหารสัตว์เลี้ยงของคุณจึงควรได้รับการพิจารณาอย่างรอบคอบตั้งแต่อายุน้อยจนถึงโต

ระบบนิเวศจุลินทรีย์ในลําไส้มีลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล - ทั้งมนุษย์และสัตว์ – และได้รับผลกระทบจากปัจจัยหลายประการรวมถึง อาหาร การใช้ยาปฏิชีวนะ โรคระบบทางเดินอาหาร อายุ  พันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม ระบบนิเวศฯ ส่วนใหญ่ประกอบด้วยแบคทีเรีย แต่ยังมี อาร์เคีย ไวรัส และโปรโตซัวด้วย ความไม่สมดุลของจุลินทรีย์ในลําไส้ บางครั้งเรียกว่าสภาวะความไม่สมดุลของจุลินทรีย์ (dysbiosis) ซึ่งสามารถนําไปสู่การอักเสบแบบอ่อนอย่างเรื้อรัง และมีความเชื่อมโยงกับความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร เช่น โรคลําไส้รั่ว ไปจนถึงโรคทางระบบประสาท เช่น โรคอัลไซเมอร์และพาร์กินสัน

ปรับปรุงสุขภาพสัตว์เลี้ยงของคุณ

โภชนาการที่ดีจะส่งผลดีต่อสุขภาพสมองจากการป้องกันหรือลดการเกิด dysbiosis โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พรีไบโอติก โปรไบโอติก โพสต์ไบโอติก และสารต้านอนุมูลอิสระ ที่มีบทบาทในการปกป้องสุขภาพลําไส้ของสัตว์เลี้ยง

พรีไบโอติกเป็นสารประกอบในอาหารที่ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีประโยชน์ และส่งเสริมความหลากหลายของจุลินทรีย์ การวิจัยล่าสุดระบุว่าพรีไบโอติกบางชนิดสามารถเพิ่มความสามารถด้านการรับรู้และเข้าใจ (cognition) รวมถึงพฤติกรรมเชิงบวก โดยการลดการอักเสบในระบบประสาท

โปรไบโอติกประกอบด้วยแบคทีเรียที่มีชีวิตและ/หรือ แบคทีเรียที่ถูกทำให้ตาย (deactivated bacteria) ซึ่งจะช่วยปรับปรุงสุขภาพลําไส้โดยการลดประชากรของแบคทีเรียที่ทําให้เกิดโรคในทางเดินอาหาร แบคทีเรียเหล่านั้นทํางานด้วยกลไกการต่อต้านการยึดเกาะ (competitive exclusion), การผลิตสารประกอบต้านจุลชีพ, การเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์ภายในลำไส้ที่เป็นประโยชน์ และ/หรือ การเปลี่ยนแปลงการเผาผลาญจุลินทรีย์

ในขณะที่สายพันธุ์โปรไบโอติกมีความหลากหลาย บางสายพันธุ์สามารถช่วยปรับปรุงสุขภาพทางจิตใจด้วยการส่งผลกระทบต่อสารสื่อประสาทและโปรตีนของสมอง ระดับคอร์ติซอล และระดับไซโตไคน์ สิ่งเหล่านี้เรียกว่า ไซโคไบโอติกส์ (psychobiotics) แบคทีเรียหลายชนิด เช่น แลคโตบาซิลลัสและบิฟิโดแบคทีเรีย สามารถช่วยปรับปรุงความจําและลดความวิตกกังวลที่เกิดจากความเครียดเรื้อรังและพฤติกรรมซึมเศร้าในหนูทดลองได้

การย่อยสลายของพรีไบโอติกโดยโปรไบโอติกทำให้เกิดโพสต์ไบโอติก โพสต์ไบโอติกเป็นสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่ให้ประโยชน์ต่อสุขภาพแก่โฮสต์ หลักฐานล่าสุดสนับสนุนการใช้โพสต์ไบโอติกเป็นยาต้านอาการซึมเศร้า และอาจมีประโยชน์กับสัตว์ที่มีแนวโน้มที่จะวิตกกังวลหรือมีความผิดปกติด้านความเครียด

สารต้านอนุมูลอิสระช่วยบรรเทาความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันซึ่งเกิดขึ้นเมื่อมีความไม่สมดุลระหว่างการผลิตและการสะสมของ Reactive oxygen species (ROS) และความสามารถของร่างกายในการกำจัดปฏิกิริยาเหล่านี้ เมื่อความเครียดออกซิเดชันเกิดขึ้นในระดับสูงจะส่งผลให้เกิดความเสียหายทางชีวโมเลกุลและอาจนําไปสู่การบาดเจ็บและความผิดปกติของลําไส้ เช่น มะเร็งลําไส้ใหญ่ การติดเชื้อในลําไส้ และโรคลําไส้อักเสบ

เมื่อเร็ว ๆ นี้ มีการพบว่าสารต้านอนุมูลอิสระที่ได้จากอาหารอาจช่วยปกป้องโฮสต์จากความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันในลําไส้ ด้วยการปรับองค์ประกอบของจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ในลําไส้ เนื่องจากความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันมีบทบาทในการก่อให้เกิดความผิดปกติหลายอย่างรวมถึงโรคพาร์กินสันและอัลไซเมอร์ สารต้านอนุมูลอิสระจึงมีความสําคัญต่อสุขภาพโดยรวมอย่างไม่น่าเชื่อ สารต้านอนุมูลอิสระซีลีเนียมในอาหาร โดยเฉพาะในรูปแบบอินทรีย์เช่นที่มีใน Sel-Plex® (เซล-เพล็กซ์) สามารถลดความเครียดออกซิเดชันและปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้ ซึ่งจะช่วยลดอุบัติการณ์ของสภาวะความไม่สมดุลของจุลินทรีย์ หรือ dysbiosis ได้ นอกจากนี้ ซีลีเนียมอินทรีย์ยังสามารถลดความชุกของการจับตัวเป็นก้อนของเบต้า-อะไมลอยด์ (beta amyloid plaques) ซึ่งเป็นโปรตีนที่ผิดปกติในสมอง สิ่งนี้อาจช่วยในการป้องกันโรคระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับอายุ ซึ่งมีผลต่อความสามารถรับรู้และเข้าใจที่ลดลง

ดูแลสุขภาพสมองของสัตว์เลี้ยง

เจ้าของสัตว์เลี้ยงทราบดีว่าโภชนาการที่ดี การออกกําลังกาย และการดูแลเชิงป้องกัน เป็นกุญแจสําคัญในการมีชีวิตที่มีสุขภาพดีและมีความสุขสําหรับสัตว์ทุกชนิด และการวิจัยที่เพิ่มขึ้นแสดงให้เห็นว่าสุขภาพร่างกายและสมองซึ่งมีความสําคัญต่อคุณภาพชีวิตนั้นเชื่อมโยงกันอย่างซับซ้อนเช่นกัน ยิ่งเราเรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้มากเท่าไหร่ เราก็ยิ่งสามารถเลือกสุขภาพที่ดีที่สุดสําหรับเพื่อนสี่ขาของเราได้ดีขึ้นเท่านั้น