แร่ธาตุอินทรีย์สำหรับสุขภาพสมองของสัตว์เลี้ยง

นอกจากความใส่ใจเรื่องสุขภาพของพวกเราเองที่เพิ่มมากขึ้นอย่างกว้างขวางแล้ว ยังดูเหมือนว่าเราให้ความสนใจในเรื่องการปรับปรุงสุขภาพและความยืนยาวของอายุในสัตว์เลี้ยงของเราในเชิงลึกมากขึ้นด้วย ในขณะที่สัตว์เลี้ยงของเรามีชีวิตยาวนานขึ้นและมีสัตว์เลี้ยงที่มีภาวะอ้วนเป็นจำนวนมาก จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าเรากำลังเห็นปัญหาทางสุขภาพของสัตว์เลี้ยงที่เพิ่มสูงขึ้น เช่น โรคข้อเข่าเสื่อม โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคมะเร็งบางชนิด และภาวะสมองเสื่อม

เราจะจัดการปัญหาเหล่านี้อย่างไร โดยเฉพาะปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของสมองในสัตว์เลี้ยง?

           1.         ใช้โภชนาการเชิงป้องกัน

การจัดหาโภชนาการที่เหมาะสมยังคงเป็นหนึ่งในวิธีที่ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคในสัตว์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีศักยภาพสูงสุดในแง่งบประมาณ สิ่งหนึ่งที่สำคัญต่อสุขภาพและอาหารของสัตว์ คือ สารอาหาร-ภูมิคุ้มกัน (immuno-nutrition) ซึ่งอาจระบุได้ว่าเป็นผลลัพธ์ที่เกิดกับระบบคุ้มกันของสัตว์จากการใช้กลุ่มสารอาหารจำเพาะ โดยมาตรฐานคือ การผสมกรดอะมิโน กรดนิวคลีอิก แร่ธาตุ และวิตามิน เข้าด้วยกัน

ด้วยความเชื่อมโยงโดยตรงระหว่างระบบการย่อยอาหารที่แข็งแรงกับระบบภูมิคุ้มกัน ความสำคัญของสุขภาพลำไส้จึงไม่ใช่เรื่องที่ถูกพูดเกินจริง มีการแสดงให้เห็นแล้วว่า สุขภาพลำไส้ ระบบภูมิคุ้มกัน และ ไมโครไบโอม มีความเชื่อมโยงต่อสุขภาพสมองด้านความรู้คิด งานวิจัยในเรื่องนี้ได้พิสูจน์ให้เห็นว่าลำไส้และสมองมีการสื่อสารถึงกันอย่างสม่ำเสมอผ่านทางระบบปฏิกิริยาที่ซับซ้อน นี่ยิ่งทำให้เห็นบทบาทสำคัญของโภชนาการ ไม่เพียงต่อลูกสุนัขที่กำลังเติบโตและพัฒนา แต่สำหรับสุนัขที่สูงอายุด้วยเช่นกัน

          2.         เพิ่มประสิทธิภาพของสุขภาพลําไส้โดยการเพิ่มความหลากหลายของจุลินทรีย์

สุขภาพลำไส้สามารถถูกปรับปรุงและรักษาสภาพได้หลายวิธี แต่การเพิ่มความหลากหลายของจุลินทรีย์ พร้อมไปกับการลดจุลชีพก่อโรคและเพิ่มจำนวนแบคทีเรียที่มีประโยชน์ เช่น สายพันธุ์แลคโตบาซิลลัส และไบฟิโดแบคทีเรีย คือหัวใจหลัก การเพิ่ม พรีไบโอติกส์ โพรไบโอติกส์ และโพสไบโอติกส์ ในโปรแกรมดูแลสุขภาพลำไส้ของสัตว์ ได้ถูกศึกษาวิจัยมาเป็นอย่างดีและแสดงให้เห็นว่ามีความสำคัญต่อการรัษาสุขภาพที่ดีของลำไส้ นอกจากนั้น ผลิตภัณฑ์อย่างเช่น สารสกัดที่อุดมด้วยแมนแนนจากยีสต์ หรือ mannan-rich fractions (MRF) จากยีสต์ และสารละลายที่ได้จากการหมักบางประเภท เช่น แมนโนโอลิโกแซคคาไรด์ (Manno Oligosaccharide, MOS) รวมถึงนิวคลีโอไทด์ และกรดอะมิโนที่มีโครงสร้างโมเลกุลมีกิ่งก้าน (branched-chain amino acids) ก็ได้ถูกใส่อยู่ในอาหารสุนัขและแมวที่อยู่ในวัยเจริญเติบโต

• สุนัขที่มีอายุมากหรือสุนัขชรามักจะมีความเข้มข้นของไบฟิโดแบคทีเรีย ที่ลดลง และจากการศึกษาพบว่า แมนโนโอลิโกแซคคาไรด์ (MOS) มีความสัมพันธ์ต่อการเพิ่มขึ้นของประชากรจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์อย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งสามารถช่วยชดเชยผลกระทบจากอายุที่มากขึ้นต่อสุขภาพลำไส้ของสัตว์ได้
• สารสกัดที่อุดมด้วยแมนแนนจากยีสต์ (MRF) ได้ถูกพิสูจน์ว่ามีประโยชน์ต่ออาหารสัตว์เลี้ยงในหลายทาง มันจะช่วยเป็นแหล่งให้จุลชีพก่อโรคยึดเกาะและนำพาผ่านไปในระบบทางเดินอาหาร โดยป้องกันการตั้งอาณานิคมและช่วยปรับภาวะความไม่สมดุลของจุลินทรีย์  MRF ยังช่วยส่งเสริมการนำสารอาหารไปใช้ ช่วยรักษาการทำงานของระบบการย่อยอาหาร และการทำงานของเอ็นไซม์ และยังช่วยควบคุมการอักเสบได้อีกด้วย

3.         ช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันและสุขภาพสมองด้านความรู้คิดในสุนัขและแมวด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ

เราได้เห็นแล้วว่า สารอาหาร-ภูมิคุ้มกัน (immuno-nutrients) มีผลอย่างไรต่อสุขภาพลำไส้ แล้วมันมีผลอย่างไรต่อระบบภูมิคุ้มกันโดยรวม? แร่ธาตุรองมีความจำเป็นต่อระบบเผาผลาญและกระบวนการทางด้านสรีรวิทยา และการให้แร่ธาตุประเภทอินทรีย์ซึ่งสามารถถูกดูดซึมได้ดีกว่า ได้มีการพิสูจน์แล้วว่ามีประโยชน์ในหลายทาง

การศึกษาล่าสุดในการใช้ Bioplex^® (ไบโอเพล็กซ์) และ Sel-Plex^® (เซล-เพล็กซ์) ในสัตว์เลี้ยง แสดงให้เห็นว่า แม้ว่าจะใช้ด้วยประมาณที่น้อยกว่าแร่ธาตุอนินทรีย์ ผลิตภัณฑ์ทั้งสองนี้ก็ยังช่วยส่งเสริมและสนับสนุนสถานะแร่ธาตุรอง, ความหนาแน่นของกระดูก, ปริมาณการเจริญเติบโตและภูมิคุ้มกันทั้งในสุนัขและแมว

เป็นที่ทราบกันว่าแร่ธาตุรองบางชนิด เช่น ซีลิเนียม เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่สำคัญ เมื่อสารต้านอนุมูลอิสระสามารถช่วยลดการก่อตัวของอนุมูลอิสระและภาวะเครียดจากออกซิเดชั่น (Oxidative stress) ได้ การใส่มันในอาหารสัตว์เลี้ยงจึงถูกพิจารณาว่าเป็นส่วนสำคัญในกลยุทธ์ด้านสารอาหาร-ภูมิคุ้มกัน เพื่อช่วยป้องกันและจัดการปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับอายุของสัตว์เลี้ยงนั่นเอง

ปัญหาด้านสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับอายุซึ่งพบมากในสัตว์เลี้ยง ได้แก่ ปัญหาเกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน สุขภาพข้อต่อ มะเร็ง เบาหวาน และโรคหัวใจ และยังมีปัญหาที่เริ่มพบได้บ่อยและเป็นที่สนใจของเจ้าของสัตว์เลี้ยงที่มีสัตว์อายุมากอีกสองปัญหาคือ ปัญหาสุขภาพของสมอง และ ปัญหาการทำงานของสมองด้านความรู้คิดนั่นเอง

เมื่อพูดถึงสุขภาพสมองด้านความรู้คิด มีการศึกษาหลายชิ้นที่แสดงให้เห็นความเชื่อมโยงของสารต้านอนุมูลอิสระและบทบาทของมันต่อการลดภาวะเครียดจากออกซิเดชั่น ไปจนถึงการปรับปรุงความสามารถในการคิดและรับรู้ได้ของสัตว์เลี้ยง

ดูเหมือนว่าระบบการป้องกันระบบประสาทที่บกพร่องอันมีสาเหตุมาจากความเครียดจากออกซิเดชั่นนั้น มีความเกี่ยวโยงกับการเสื่อมของระบบประสาท ดังนั้น ตัวยับยั้งความเสียหายจากออกซิเดชั่น โดยเฉพาะสารต้านอนุมูลอิสระจึงนับว่าเป็นสารป้องกันที่น่าจะได้ผล

ซีลีเนียมไม่เพียงแต่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ทรงพลัง แต่ยังเป็นสารหลักที่ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน จากการศึกษาหลายงานในมนุษย์ สัตว์เลี้ยง และสัตว์สายพันธุ์อื่นๆ พบว่า ซีลีเนียมสามารถช่วยลดความเสียหายที่เกิดจากออกซิเดชัน ช่วยเพิ่มสุขภาพภูมิคุ้มกันและไทรอยด์ และยังช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพทางจิตได้อีกด้วย

ปัญหาของซีลีเนียมที่พบได้คือ สภาพความพร้อมใช้งาน ความสามารถในการนำไปใช้  และประสิทธิภาพ ขึ้นอยู่กับแหล่งที่มาของสารอาหารและรูปแบบของซีลีเนียมนั้นๆ ซีลีเนียมอนินทรีย์ (เช่น โซเดียม ซีลีเนต หรือ โซเดียม ซีลีไนท์) ซึ่งเป็นรูปแบบซีลีเนียมที่นิยมใช้การอย่างกว้างขวาง แต่มีความเป็นพิษสูง ถูกดูดซึมได้ไม่ดี และยังสามารถทำให้เกิดความเสียหายต่อดีเอ็นเอ อีกทั้งยังมีคุณสมบัติเร่งการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชัน ทำให้ซีลีเนียมอนินทรีย์ไม่ใช่ตัวเลือกที่ดีนัก สำหรับใช้เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ด้วยข้อกังวลเรื่องความเป็นพิษ จึงมีการออกข้อกำหนดเรื่องอัตราการใช้ซีลีเนียม และปริมาณที่แนะนำนั้นถูกกำหนดให้อยู่ในระดับเพื่อป้องกันการขาดสารอาหารมากกว่าการใช้เพื่อส่งเสริมภูมิคุ้มกันและสุขภาพ ดังนั้นแล้วจึงควรมีการพิจารณาแผนการเสริมซีลีเนียมและหาทางที่จะนำซีลีเนียมมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดในการส่งเสริมสุขภาพสมองด้านความรู้คิดมากกว่าเพื่อป้องการขาดสารอาหาร

เราสามารถปรับปรุงสถานะซีลีเนียมสำหรับสัตว์ให้ดีขึ้นได้ง่ายๆ ด้วยการใช้ซีลีเนียมอินทรีย์แทนซีลีเนียมอนินทรีย์ เช่นที่มีในผลิตภัณฑ์ Sel-Plex (เซล-เพล็กซ์) ผลการศึกษาของ Sel-Plex ได้ประเมินคุณสมบัติในการต้านอนุมูลอิสระอย่างมีศักยภาพในสัตว์หลายสายพันธุ์ ซึ่งรวมถึงหนูดัดแปลงพันธุกรรม ผลแสดงให้เห็นการเพิ่มขึ้นของ กลูตาไธโอน เปอร์ออกซิเดส (glutathione peroxidase) ในปริมาณมาก และ มีระดับการออกซิเดชันของดีเอ็นเอ และ อาร์เอ็นเอ ที่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ในขณะที่การใช้ซีลีเนียมคุณภาพไม่ดี มีความเชื่อมโยงกับความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจที่สูงขึ้น

ซีลีเนียมช่วยลดการอักเสบ ซึ่งนั่นหมายความว่ามันอาจช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจของสัตว์ได้โดยการลดการอักเสบและความเครียดจากออกซิเดชัน ซึ่งมีความเชื่อมโยงกับภาวะหลอดเลือดแข็งตัว สัตว์เลี้ยงมีความเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจบางประเภท ดังนั้นการนำแผนโภชนาการมาใช้ดูแลและปรับปรุงสถานะของซีลีเนียมอาจช่วยลดความเครียดจากออกซิเดชันและการอักเสบที่เกิดขึ้นตามมา และนั่นอาจมีประโยชน์ต่อสัตว์เลี้ยงสูงอายุ  

สรุป

ขอบคุณเทรนด์ความสนใจและการรับรู้เรื่องสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของสัตว์เลี้ยงที่เจ้าของสัตว์เลี้ยงมีเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ เราสามารถคาดหวังให้โภชนการมีบทบาทสำคัญในการป้องกันและช่วยรักษาสุขภาพของสัตว์เลี้ยงได้ ความสำคัญของไมโครไบโอมในสัตว์เลี้ยงไม่ควรถูกประเมินค่าต่ำเกินไป เนื่องจากพวกมันทำหน้าที่เป็นรากฐานของระบบทางเดินอาหาร ภูมิคุ้มกัน และสุขภาพโดยรวมที่แข็งแรงในทุกช่วงชีวิตของสัตว์ เมื่อเราพูดถึงสารต้านอนุมูลอิสระ เพียงการปรับเปลี่ยนเล็กน้อย เช่น การเลือกใช้ซีลีเนียมอินทรีย์แทนซีลีเนียมอนินทรีย์ ก็สามารถทำให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีต่อระบบภูมิคุ้มกัน สุขภาพโดยรวม รวมไปถึงการทำงานของสมองด้านความรู้คิดของสัตว์ และ สารอาหาร-ภูมิคุ้มกัน ยังคงมีส่วนสำคัญต่อวิธีการจัดการด้านโภชนาการเพื่อการดูแลสุขภาพสัตว์เลี้ยง นอกจากนั้นการมองหาผลการวิจัยเฉพาะและผลที่พิสูจน์ได้ของผลิตภัณฑ์ก็เป็นเรื่องสำคัญในการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สำหรับแผนดูแลสุขภาพสัตว์เลี้ยงของคุณด้วยเช่นกัน